Sınıf Öğretmenlerinin Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
Anahtar Kelimeler:
Sınıf Öğretmeni- Örgütsel Vatandaşlık- Beş Faktör KişilikÖzet
Bu araştırmanın amacı; sınıf öğretmenlerinin beş faktör kişilik özellikleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma grubu 372 sınıf öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada, Polat (2007) tarafından Türkçe’ye uyarlanmış olan “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği” ve Alkan (2006) tarafından Türkçe’ye uyarlaması yapılan “Beş Faktör Kişilik Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, sınıf öğretmenlerinin beş faktör kişilik özelliklerinden ‘uyumluluk’ kişilik özelliklerinin ön plana çıktığı görülmüştür. Sınıf öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışını tüm madde ve alt boyutlarda “tamamen katılıyorum” düzeyinde gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra, öğretmenlerin beş faktör kişilik ölçeği alt boyutlarının tamamı ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında istatistiksel olarak p<.01 düzeyinde pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Buna göre dışadönüklük alt boyutu ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki düşük seviyedeyken; uyumluluk, sorumluluk, duygusal denge ve açıklık alt boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin düzeyinin orta seviyede olduğu görülmüştür. Ayrıca sınıf öğretmenlerinin beş faktör kişilik özelliklerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği buna karşın eğitim durumu değişkenine göre ‘sorumluluk’ boyutunda ön lisans mezunu öğretmenler lehine; hizmet süresine göre ‘sorumluluk’ ve ‘açıklık’ boyutlarında hizmet süresi 21 yıl ve üzeri olan öğretmenler lehine; kardeş sayısına göre ‘sorumluluk’ boyutunda 4’ten fazla kardeşe sahip olan öğretmeneler lehine anlamlı farklılık bulunmuştur. Öte yandan, öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının cinsiyete göre erkek öğretmenler lehine; eğitim durumuna göre ‘vicdanlılık’ alt boyutunda ön lisans mezunu öğretmenler lehine; hizmet süresine göre ‘tüm madde’, ‘vicdanlılık’ ve ‘sivil erdem’ boyutlarında hizmet süresi 21 yıl ve üzeri olan öğretmenler lehine; kardeş sayısına göre ‘tüm madde’, ‘centilmenlik’ ve ‘vicdanlılık’ boyutlarında 4’ten fazla kardeşe sahip olan öğretmenler lehine anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir.
İndirmeler
Referanslar
ALKAN, N., 2006. Reliability and validity of the Turkish version of the Big Five Inventory. Unpublished manuscript, Atilim University, Ankara, Turkey.
ARLI, D., 2011. “Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Örgüt Kültürü Algıları ve Örgütsel Güven Düzeyleri Açısından İncelenmesi”, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
AŞAN, Ö. ve AYDIN, E. M. (Ed.), 2006. Örgütsel Davranış, Arıkan Yayınları, İstanbul, 2006.
BAŞARAN, İ. E., 1968. Psikoloji, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 168s.
BAŞARAN, İ. E., 2000. Eğitim Yönetimi, Feryal Matbaası, Ankara, 232s.
BENET-MARTİNEZ, V.; JOHN, O. P., 1998. “Los Cinco Grandes Across Cultures and Ethnic Groups: Multitrait-Multimethod Analyses of the Big Five İn Spanish and English”, Journal of personality and social psychology, 75(3), 729.
BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., 2012. Veri Analizi El Kitabı, Pegem Akademi, Ankara, 201s.
COSTA, P. T.; MCCRAE, R. R., 1992. “Normal Personality Assessment in Clinical Practice: the NEO Personality Inventory”, Psychological Assessment, 4(1), 5.
KARASAR, N., 2014. Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayınları, Ankara, 292s.
MOORMAN, R. H., 1991. “Relationship Between Organizational Justice and Organizational Citizenship Behaviors: Do Fairness Perceptions İnfluence Employee Citizenship?”, Journal of Applied Psychology, 76(6), 845.
ORGAN, D. W., 1988. Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington Books/DC Heath and Com.
PODSAKOFF, P. M.; MACKENZIE, S. B., 1989. “A Second Generation Measure of Organizational Citizenship Behavior”. Unpublished Manuscript, Indiana University, Bloomington.
PODSAKOFF, P. M.; MACKENZIE, S. B.; MOORMAN, R. H.; FETTER, R., 1990. “Transformational Leader Behaviors And Their Effects On Followers' Trust İn Leader, Satisfaction, and Organizational Citizenship Behaviors”, The Leadership Quarterly, 1(2), 107-142.
POLAT, S., 2007. “Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algıları, Örgütsel Güven Düzeyleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki”, Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
ZEL, U., 2011. Kişilik ve Liderlik, Nobel Yayınları, Ankara, 306s.
