Moğolistan'ın Gelişimi Ve Çin'e Bağımlılığının Artması
Anahtar Kelimeler:
Moğolistan, Demokrasiye Geçiş, Bağımlılık, Çin, Sürdürülebilirlik.Özet
Sovyetler Birliği'nin çöküşü Moğolistan'a ekonomik sıkıntıları beraberinde getirmiştir. Ulusal gayri safi yurtiçi hasılası yaklaşık 1/3 oranında düşmüş ve ekonomisi derin bir durgunluğa girmiştir. Ancak bu, Moğolistan'ın siyasi sistemini demokratikleştirmesine ve sosyal planlamaya dayalı ekonomisini piyasaya dayalı liberal bir ekonomiye dönüştürmesine olanak sağlamıştır. 2000'li yılların başında Moğolistan ekonomisi toparlanmış ve o zamandan bu yana hızlı bir ekonomik ilerleme kaydetmiştir. Son 20 yılda, GSYH’si 2004'teki yaklaşık 2 milyar ABD dolarından 2023 sonunda 19,87 milyar ABD dolarının üzerine çıkmıştır. Aynı zamanda kişi başına düşen gelir 785 dolardan 5765 dolara yükselmiştir. Moğolistan yoksulluğunu azaltmış, vatandaşlarının refahını büyük ölçüde artırmış ve üst orta gelirli ülkeler statüne girmeyi başarmıştır. Önemli başarılara rağmen Moğolistan'ın dev komşularla çevrili olması, güvenlik, ticaret ve ekonomi açısından onlara oldukça bağımlı olması ülkenin gelişmesinin sürdürülebilirliği açısından endişeler barındırmaktadır. Rusya'nın etkisi azalmaya devam etse de Moğolistan hâlâ büyük oranda Moskova'nın yakıt ve elektriğine bağımlıdır. Moskova'nın aksine Pekin'in Moğolistan'daki etkisi hızla ve istikrarlı bir şekilde artma eğilimindedir. Günümüzde Çin, Moğolistan'ın genel ticaretinin yarısından fazlasını ve ihracatının %91'inden fazlasını gerçekleştiriyor. Moğolistan’ın bağımlılığının artması onun ilerlemesini dış şoklara karşı savunmasız hale getiriyor.
İndirmeler
Referanslar
Amarsaikhan, S (2024), “Russian Bank could open its branch in Mongolia and invest in our Banking sector”, https://mongolia.gogo.mn/r/mo4ve (Erişim Tarihi: 30.09.2024).
Batbayar, Uurtsaikh & Bingöl, Yılmaz (2022), “The Concerning Democratic Consolidation in Mongolia”, Asya Araştırmaları Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, S.6 (1), ss. 1-16.
Bayasakh, Kh. J (2000), “Mongolia and Russia-China on the Eve of the New Millennium”, China Report, 36 (1), pp. 73-81.
Bilskie, Julia S. and Arnold, Hugh M (2002), “An Examination of the Political and Economic Transition of Mongolia Since the Collapse of the Soviet Union”, Journal of Third World Studies, 19(2), pp. 205-218.
Bondaz, Antoine (2014), “Mongolia: China’s perfect neighbor?”, China Analysis, (2014), pp. 7 - 10.
Borodyna, Olena, Mami, Elvira and Nijhar, Ilayda (2023), Mongolia: Towards sustainable economic recovery. ODI Emerging Analysis, London.
Cheng, Kevin C (2003), “Growth and Recovery in Mongolia During Transition”, IMF Working Paper. WP/03(217), 1-27.
ChinaFile (2017), “China Says Hopes Mongolia Learned Lesson after Dalai Lama Visit”. https://www.chinafile.com/links/china-says-hopes-mongolia-learned-lesson-after-dalai-lama-visit (Erişim Tarihi: January 24, 2017).
Communistcrimes.org (2024), “Communist Dictatorship in Mongolia (1921-1990)”. https://communistcrimes.org/en/countries/mongolia (Erişim Tarihi: 01.09.2024).
Data World Bank (2024), “Mongolia”. https://data.worldbank.org/indicator, (Erişim Tarihi: 10.10.2024).
Department of Foreign Affairs and Trade (2024), “Mongolia country brief”. https://www.dfat.gov.au/geo/mongolia/mongolia-country-brief (Erişim Tarihi: 01.11.2024).
Eskenazi, Andy (2020), “Between a Rock and a Hard Place: Mongolia’s Economic Dependence on China with a Focus on the Mining Industry”, The Journal of Contemporary Asian Studies, July (2020), pp. 1- 13.
Grieger, Gisela (2024), EU-Mongolia relations: Possible critical raw materials partnership. European Parliamentary Research Service.
Hookham, M (1980), “How Mongolia is Really Ruled: A Political History of the Mongolian People's Republic, 1900–1978. By Robert Rupen. Stanford: Hoover Institution Press. 1979.225 pp”, International Affairs, 56(4), pp. 753–754.
International Monetary Fund (2024), Political and Economic History. International Monetary Fund.
Lkhaajav, Bolor and Maire, Antoine (2021), “The fall of the Soviet Union: Mongolia's path to democratic revolution”, https://thediplomat.com/2021/12/the-fall-of-the-soviet-union-mongolias-path-to-democratic-revolution/ (Erişim Tarihi: 30 Ara 2021).
Macrotrends (2024a), “Ulaanbaatar, Mongolia Metro Area Population 1950-2024”, https://www.macrotrends.net/global-metrics/cities/21882/ulaanbaatar/population (Erişim Tarihi: 05. 11. 2024).
Macrotrends (2024b), “Mongolia Exports 1981-2024”, https://www.macrotrends.net/global-metrics/countries/MNG/mongolia/exports (Erişim Tarihi: 06. 11. 2024).
Marshall, Richard (2004), “Lessons from Mongolia’s Transition to the Market”, The UNDP Transition Conference, Hanoi, Viet Nam, (June 1st, 2004), pp. 1-33.
Military Review (2022), “The Mongolian Gambit - How the Great Mongolia Project Failed”, https://en.topwar.ru/201323-mongolskij-gambit-kak-ne-sostojalsja-proekt-velikaja-mongolija.html (Erişim Tarihi: 07.09.2022).
Ministry of Commerce of the People's Republic of China (2024), “2024年1-9月中蒙双边贸易额同比增长 8.8%”, https://mn.mofcom.gov.cn/zmhz/art/2024/art_8e48c5db34974cabbac2c1627491209b.html (Erişim Tarihi: 17.10.2024).
Ministry of Economy and Development (2023), Investor Guidebook Mongolia. Ministry of Economy and Development. Ulaanbaatar.
Mongolianembassy.us (2024), “Economic outlook of Mongolia”, https://mongolianembassy.us/about-mongolia/trade-and-economy/ (Erişim Tarihi: 20.10. 2024).
Mongolian-ways (2024), “A brief Mongolian history”. https://www.mongolian-ways.com/travel-guide/mongolian-history (Erişim Tarihi: 30.10.2024).
Namjilsangarav, Ganbat (2016), “Mongolia says Dalai Lama will not be allowed future visits”. https://apnews.com/general-news-8c026337a97640309f4bdb530bf6cd07 (Erişim Tarihi: December 21, 2016).
National Statistics Office of Mongolia (2024), “Population of Mongolia”, https://en.nso.mn/home (Erişim Tarihi: 10. 10. 2024).
Radchenko, Sergey (2008), “New Documents on Mongolia and the Cold War”, Cold War International History Project Bulletin, 16 (Fall 2007/Winter 2008), pp. 341-446.
Radchenko, Sergey (2012), “Carving up the Steppes: Borders, Territory, and Nationalism in Mongolia, 1943—1949”, Eurasia Border Review, 3(Summer), pp. 9—31.
Russian News Agency (2024), “Trade turnover between Russia, Mongolia over $1.4 bln in 7M- 2024 — official” .https://tass.com/economy/1837115 (Erişim Tarihi: 2 Sep 2024).
Shang Wubu (2023), 对外投资合作国别（地区）指南: 蒙古国.商 务 部 国 际 贸 易 经 济 合 作 研 究 院/ Ministry of Commerce International Trade and Economic Cooperation Research Institute.
Thomas E. Ewing (1980), “Russia, China, and the Origins of the Mongolian People's Republic, 1911-1921: A Reappraisal”, The Slavonic and East European Review, 58(3), pp. 399-421.
Tuerdi, Maimaitiaili (2014), “Çin Dış Ticaretinin Türkiye Ekonomisine Etkisi”. III. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi, 15-18 Mayıs 2014, Sakarya. (3), ss. 141-152.
Tumurjav, Buyanlham (2005), “Mongols and Nationalism”, Research institute in the Chiyoda, 34 (12), pp. 267-279.
Wallenböck, Ute (2024), “Navigating the Triangular Dynamics: Mongol-Russian Relations in the Context of China”. https://ceias.eu/navigating-the-triangular-dynamic/ (Erişim Tarihi: Feb 27, 2024).
World Bank (2024), “The World Bank in Mongolia”. https://www.worldbank.org/en/country/mongolia/overview (Erişim Tarihi: 29. 10. 2024).
