Anayasa Yargısının Ortaya Çıkışı

Özet

Anayasa yargısının ortaya çıkışına ilişkin kesin bir tarihten bahsetmek mümkün olmamakla birlikte nispeten yakın zamanda ortaya çıkmıştır. İkinci dünya savaşının sonlarına kadar Amerika Birleşik Devletleri hariç anayasa yargısının mevcut olduğu bir ülke bulunmamaktaydı. Anayasa yargısı, ABD’de gündeme geldikten hemen sonra hakkında kanuni düzenleme yapılmadı. Geçen sürede anayasa yargısına tekrar tekrar ihtiyaç duyuldu, tartışmalar giderek arttı ve konu yasal düzende yer almaya başladı. Sonrasında ise başta Avusturya ve Çekoslovakya olmak üzere diğer ülkelerin hukuk düzeninde anayasa yargısı kendine yer bulmaya başladı. Tarihsel süreçte ortaya çıkan her kurum gibi anayasa yargısının doğuşuna da kaynaklık eden ve ülkeden ülkeye farklılık arz eden tarihsel olgular bulunmaktadır. Anayasa yargısının doğuşuyla ilgili farklılıklarsa temel olarak; devlet gücünün hukuk normlarıyla kontrol altına alınarak temel hak ve özgürlüklerin korunmaya çalışılması, yasaların anayasaya uygunluğunun sağlanması, federal- federe devlet ilişkisi gereği olarak sıralanabilir. Anayasa yargısının ortaya çıkmasının tek bir pratik sebebi olmadığı gibi konuyla ilgili kuvvetler ayrılığı tezi, hukuki pozitivizm kaynaklı tez, hegemonik koruma tezi, merkez- çevre tezi, Ginsburg’un sigorta tezi gibi teoriler ortaya atılmıştır. Teorilerden bazıları ülke bazlı olarak ortaya atılmakla birlikte daha geniş çerçeve sunanlar bulunmaktadır. Anayasa yargısının ABD ve ikinci dünya savaşı sonrasında diğer ülkelerde küresel anlamda ortaya çıkışının sebeplerine ve ortaya çıkışı açıklamak adına ileri sürülen teorilere değinmek önem arz etmektedir.